Klinisch Laboratorium Heilig-Hartziekenhuis Mechelsestraat 24, B-2500 Lier Tel.: 03-491 30 70 • Fax: 03-491 30 89

DocNr SOP.BIO.M.22	Versie 3		Status Definitief	Auteur Nathalie Verbrugge
Aangemaakt op 25/Jun/2023	Verstuurd op 12/Jul/2023	Geldig van 28/Jul/2023	Geldig tot 28/Jul/2026	Gearchiveerd op

Dit document beschrijft de handeling aangaande een bloedgasanalyse uitgevoerd met de bloedgasmeters van de firma Siemens Healthcare. Deze zijn verspreid op diverse locaties in het ziekenhuis:

• RAPIDPoint 500e op de afdeling intensieve zorgen (2 toestellen);
• RAPIDPoint 500e op de afdeling verloskwartier (1 toestel);
• RAPIDPoint 500e op de afdeling spoedgevallen (1 toestel).

2. Toepassingsgebied

Het RAPIDPoint 500e-systeem is bedoeld voor professioneel gebruik waar de zorg wordt verleend op een afdeling in het ziekenhuis of in het klinisch laboratorium. Dit toestel analyseert de pH, bloedgassen, elektrolyten, diverse metabolieten, het totale hemoglobinegehalte en de verscheidene hemoglobinefracties in diverse staalsoorten, nl. veneuze, arteriële of capillaire volbloedstalen. Een deel van deze parameters worden rechtstreeks gemeten, anderen worden bekomen via een softwareberekening. Het bloedgastoestel wordt ook gebruikt om een pH-meting op lichaamsvochten, met name pleuravocht, uit te voeren. Op andere lichaamsvochten wordt deze analyse niet uitgevoerd.

3. Veiligheid

Het beleid omtrent de veiligheid en hygiëne in het klinisch laboratorium wordt beschreven in SOP.ORG.22 'Veiligheid & hygiëne'.

4. Analysemonster

Arterieel of veneus bloed afgenomen in een gehepariniseerde spuit gevuld met een minimaal volume van 2mL.

Capillair bloed afgenomen in een gehepariniseerde capillair met een minimaal volume van 100µL of voor circa 4/5 van het totale volume.
Pleuravocht: via spuit (min. 1,5mL)

De correcte afname (arterieel/veneus of capillair bloed), bepaling en eventuele verdere verwerking van deze analysemonsters wordt in deze procedure uitgebreider beschreven.

5. Pre-analyse

5.1 Staalcollectie algemeen

Om een betrouwbaar bloedgasresultaat te verkrijgen, moeten steeds volgende richtlijnen in acht genomen worden:

• Respecteer het algemeen beleid omtrent handhygiëne, patiëntidentificatie en afvalverwerking.
• Verwijder de overtollige lucht en de eerste hoeveelheid bloed uit de spuit door gebruik te maken van het bijgeleverde filterkapje. Doe dit steeds onmiddellijk na de bloedafname.
• Wees steeds aandachtig voor de aanwezigheid van luchtbellen en stolsels. Deze kunnen de analyse nefast beïnvloeden of laten mislukken.
• De heparinespuit goed mengen met een rolbeweging van minstens 20 seconden voor bepaling.
• Bepaal het staal zo snel mogelijk. Indien de bepaling niet binnen de 10 minuten uitgevoerd kan worden, moet het staal op ijswater of een coldpack geplaatst worden. Nadien moet bij het mengen rekening gehouden worden met het temperatuurverschil en het uitzakken van de cellen. Het wordt bijgevolg steeds aangeraden een nieuwe staalafname uit te voeren.
  

Materiaal

Onderstaande materialen zijn benodigd voor het uitvoeren van een capillaire afname:

• Handschoenen,
• Ontsmettingsalcohol,
• Disposable prikker of microlancet,
• Gehepariniseerde capillairen met afsluitstopjes,
• Kompressen en pleisters,
• Identificatiestickers,
• Gele afvalcontainer.
  

• Om de perifere circulatie te stimuleren, kan men de zone waar geprikt wordt door middel van wrijving plaatselijk opwarmen. Deze bevindt zich ter hoogte van de zijkant van het hieltje (pasgeborenen), de oorlel of aan de zijkant van de vingertop.
• Ontsmet deze zone.
• Prik de huid met een disposable prikker of microlancet.
• Wacht tot er zich een dikke druppel bloed vormt op de prikplaats zonder hierbij overdreven te drukken of te stuwen.
• Plaats het capillair in het centrum van de druppel en vul het capillair zonder luchtbellen.
• Wanneer het capillair volledig gevuld is, moeten beide kanten onmiddellijk afgesloten worden met afsluitdopjes.
• Indien mogelijk: vul een tweede capillair om zo een herhaling van de analyse bij staalproblemen uit te kunnen voeren zonder de patiënt wederom te prikken.
• Voer de bloedgasanalyse zo snel mogelijk uit.

6. Analyse

EEN BLOEDGASANALYSE MAG EN KAN ENKEL UITGEVOERD WORDEN DOOR PERSONEN DIE DE E-LEARNING DOORLOPEN HEBBEN EN BIJGEVOLG EEN GELDIG CERTIFICAAT BEHAALDEN!

De toestellen zijn klaar voor gebruik als in de linkerbovenhoek ‘Ready’ aangegeven staat. Wanneer het toestel kalibreert of controles uitvoert, kan het onderbroken worden voor dringende stalen door op ‘STAT’ te drukken. Dit wordt afgeraden!

• Log in met de persoonlijke inlogcode door deze te scannen met de barcodescanner of door deze manueel in te voeren;
• Duid het gewenste staaltype aan. Mogelijkheden zijn: ‘arterieel’ (spuit of capillair) of ‘veneus’ bloed (spuit). Indien onveranderd, blijft dit standaard ingesteld staan op de arteriële boedgasspuit.

• Bijkomend kan ook een pleuravocht als staaltype aangeduid worden indien hier een pH-bepaling voor gewenst is.

• Standaard zijn al de parameters actief, maar indien nodig kunnen deze uitgeschakeld worden. Ook bestaat de mogelijkheid om voorgedefinieerde panels en testcombinaties aan te duiden. Deze zijn linksonder in het analysescherm terug te vinden. Ondanks uitschakeling van bepaalde parameters of de keuze voor een panel, worden toch alle parameters gemeten bij elke bepaling. Enkel de gekozen parameters worden weergegeven op de print-out en toegevoegd in het patiëntendossier. De duur van de bepaling zal bijgevolg niet korter zijn;
• Meng het staal nogmaals op, plaats het stevig op de monsterpoort en druk op de knop ‘Start'. Het toestel zal nu het nodige patiëntenmateriaal opzuigen. Het dient dus zeker niet ingespoten te worden;
• Na de verwerking zal er gevraagd worden om het staal te verwijderen. Indien dit niet of laattijdig gebeurt, kan er verstopping optreden! Druk hierna op de pijl.
• Geef het 10-delig inschrijvingsnummer (niet het patiëntennummer!) in of scan aan de hand van de barcodescanner. Bij een correct inschrijvingsnummer, vult het toestel de naam en voornaam van de patiënt automatisch in. Eventueel kan ook de lichaamstemperatuur van de patiënt en de toegediende hoeveelheid zuurstof (FIO₂) ingebracht worden. Druk op de pijl.
• In geval van pleuravocht als staaltype wordt de identificatie op 2 mogelijke manieren uitgevoerd:
  
  (1) Uitgevoerd door verpleging/arts: Maak gebruik van de inschrijvingsnummer, volledig identieke werkwijze zoals bij een bloedgasanalyse. Controleer zeker dat pleuravocht als staaltype aangeduid staat, dan wordt dit pH-resultaat automatisch en correct toegevoegd aan het patiëntendossier. Indien dit niet aangepast is, zal het bekomen resultaat namelijk toegevoegd worden als zijnde een bloedgasanalyse.
  
  (2) Uitgevoerd door het klinisch laboratorium: Maak gebruik van de verkorte Glims-nummer en vul het bekomen resultaat manueel in. Laat het resultaat een tweede maal controleren door een collega MLT.
  
• De beschikbare resultaten verschijnen op het scherm en worden automatisch eenmaal geprint. Een extra print maken kan door op het printersymbool naast de pijl te klikken. Druk op de pijl om het resultatenscherm te verlaten. Hierna zal het toestel beginnen wassen om zo het restant van patiëntenstaal uit zijn leidingen te verwijderen;
  
• Verwijder het geanalyseerde staal correct volgens de procedure omtrent afvalverwerking.

7. Post-analyse

Resultaten waarbij een correct inschrijvingsnummer is ingebracht, worden automatisch naar het softwareprogramma RAPIDComm verzonden. Van hieruit worden ze dan weer verder naar het LIS van het klinisch laboratorium verstuurd en zijn ze op deze manier beschikbaar in het patiëntendossier. Zonder ingave van het correcte inschrijvingsnummer worden de resultaten bijgevolg niet automatisch in het patiëntendossier opgenomen!

7.1 Patiëntidentificatie

• De specifieke werkwijze omtrent de identificatie en de administratieve verwerking van bloedgasstalen van pasgeborenen wordt op het verloskwartier uitgevoerd volgens een aparte procedure. Een steekkaart met de verkorte werkwijze uitgaande van het klinisch laboratorium is ook aanwezig op deze afdeling. Zie STK.BIO.60.
• Bij analysen die uitgevoerd werden zonder patiëntidentificatie of met een foutieve patiëntidentificatie moet een dubbeltje van het bekomen analyserapport bevestigd worden aan een aanvraagformulier met de nodige correcte patiëntgegevens. Deze documenten dienen zo snel mogelijk bezorgd te worden aan het secretariaat van het klinisch laboratorium opdat deze de correctie kunnen doorvoeren.
  

• Wanneer de temperatuur en/of toegediende hoeveelheid zuurstof ingegeven wordt, worden de meetwaarden van pH, pCO2 en pO2 aangepast en weergegeven door een gecorrigeerde waarde, nl. pH(T), pCO2(T) en pO2(T).
• Het klinisch laboratorium hanteert geen alarmwaarden betreffende de bloedgasresultaten en contacteert hier de aanvragende artsen bijgevolg niet voor, in tegenstelling tot bepaalde resultaten verkregen in het laboratorium zelf.

Systeembericht	Mogelijke oorzaak en oplossing
(1) AQC/M/W cartridge expired/not valid. (2) No AQC/M/W cartridge.	Er is een probleem met de aanwezige cassettes van het toestel. Contacteer het laboratorium (zie gegevens in '10. Contact').
(1) Bubbles in the sample. The system cannot complete analysis. Select the continue button to begin the sequence to clear the system. Replace the sample port when prompted. (2) Insufficient sample volume. The system cannot complete analysis. Select the continue button to begin the sequence to clear the system. Replace the sample port when prompted. (3) Excessive bubbles in COox sample. (4) The system detected an obstruction and cannot complete the analysis. Select the continue button to begin the sequence to clear the obstruction. Replace the sample port when prompted. (5) The system did not detect a sample. Remove the sample devide if present and select the continue button. Replace the sample port when prompted.	Analyse is niet mogelijk omdat het toestel luchtbellen of stolsels gedetecteerd heeft. Selecteer 'Continue' en vervang de monsterpoort (beschreven in '9.2 Vervanging monsterpoort') wanneer dit gevraagd wordt. Herhaal de analyse met een nieuw afgenomen staal (beschreven in '5. Pre-analyse') met extra aandacht voor de afname, hantering- en mengtechnieken. Controleer het staal extra op luchtbellen alvorens dit aan te bieden aan het toestel.
Cal overdue.	De calibratie van het toestel is langer uitgesteld dan het maximaal toegestane interval. Het toestel zal eerst een calibratie moeten uitvoeren alvorens een analyse mogelijk is.Indien dit zich niet spontaan herstelt, contacteer dan het laboratorium.
No paper in printer.	Het printerpapier is op. Vervang het papier (beschreven in '9.1 Vervanging printerpapier'). Open indien nodig het menu 'Results' om analyseresultaten opnieuw af te printen.
Out of reporting range.	Het resultaat van de parameter bevindt zich boven of onder het geldige meetbereik. Het numeriek resultaat is niet beschikbaar en zal bijgevolg vervangen zijn door een pijltje naar omhoog of naar omlaag. Tracht het staal opnieuw te analyseren en let op de mogelijke aanwezigheid van luchtbellen.
System error. Please wait. The system is trying to recover from the error.	Het toestel ondervindt hinder van zijn normale werking. Contacteer het laboratorium.
System error. Turn the power switch off. Wait 10 seconds then turn the switch on.	Er is een elektronicafout opgetreden. Contacteer het laboratorium.
System requires operator attention.	Het routinegebruik van het toestel is vaak nog mogelijk. Het laboratorium volgt de reden van deze boodschap op.

9.1 Vervanging printerpapier

• Pak de vergrendeling aan de bovenzijde van het scherm vast en beweeg zo het scherm naar voren om het printercompartiment (beter) zichtbaar te maken.
• Open het printercompartiment.
• Als er nog papier in de printer achterblijft, scheurt men dit papier best onder de printer af. Trek het papier niet door de printer om zo beschadiging aan het afdrukmechanisme te voorkomen.
• Draai aan de papierdoorvoerknop om zo het restant van het gescheurde papier te verwijderen.
• Verwijder de oude rol papier. Kijk hierbij ook hoe deze is geïnstalleerd om zo zeker te zijn dat de nieuwe rol met de correcte printzijde geplaatst wordt.
• Bewaar de spoel voor gebruik met de nieuwe rol.
• Pak een nieuwe rol papier en plaats deze spoel door de rol.
• Plaats deze rol in het papiercompartiment.
• Plaats het papier van de onderzijde van de rol door de achterzijde van de printer.
• Indien het papier van de vorige rol op was, draait het systeem dit papier automatisch op.
• Draai de papierdoorvoerknop om totdat er 5 à 8 cm papier aan de bovenzijde van de printer aanwezig is.
• Sluit het printercompartiment.
• Pas de positie van het scherm wederom aan naar een comfortabele werkhouding.

Een begeleidende video met de werkwijze kan afgespeeld worden bij het uitvoeren van een vervanging.

• Knijp de lipjes op de aanwezige monsterpoort samen en haal deze zo van het systeem af.
• Verwijder deze oude monsterpoort in een gele afvalcontainer.
• Knijp de lipjes op de nieuwe monsterpoort samen.
• Plaats deze nieuwe monsterpoort in het systeem en laat de lipjes los. Let hierbij op de correcte positionering van de poort: er is een onder- en bovenkant!
• Voel of de monsterpoort goed bevestigd is.
• Selecteer de knop 'doorgaan' nadat de vervanging voltooid is.
• Het systeem voert een wascyclus uit en keert terug naar het analysescherm. Het toestel is wederom beschikbaar voor het uitvoeren van analyses.
• Indien het vloeistofsysteem nog niet vrijgemaakt is bij het vervangen van de poort, zijn volgende opties mogelijk:

  (1) Het toestel vraagt om opnieuw de monsterpoort te vervangen. Herhaal bovenstaande stappen.

  (2) Het toestel vraagt om cassettes (reagensonderdelen van het toestel) te vervangen. Contacteer het laboratorium (zie gegevens in '10. Contact').

• Opmerking: De monsterpoort kan ook vervangen worden zonder dat het toestel dit zelf voorstelt. Ga hier voor naar de knop 'System' in het analysescherm en selecteer hier 'Replace port'. Volg vervolgens bovenstaande werkwijze en maak gebruik van de begeleidende video.

10. Contact

Bij praktische vragen of problemen, contacteer de toestelverantwoordelijke op 3074 tijdens de daguren of het secretariaat van het klinisch laboratorium op 3070.

Gerelateerde documenten

1. SOP.ORG.22: “VEILIGHEID & HYGIËNE”
2. SOP.BIO.A.8: "pH/BLOEDGASMETERS"
3. STK.BIO.24: “VERKORTE WERKWIJZE BLOEDGASMETER RAPIDPOINT 500”
4. STK.BIO.60: "VERKORTE WERKWIJZE BLOEDGASMETER 500 (VK)"